ՏԵՂԵԿԱՏՎԱԿԱՆ ԹԵՐԹԻԿ 7
ԶՐՈՒՑԱՐԱՆ

Ի՞նչ է զրուցարանը

Զրուցարանը ընդհանուր հասկացություն է, որը վերաբերում է քննարկումներին հատկացված կապուղում տեղի ունեցող ինտերակտիվ հաղորդակցությանը: Օգտվողները զրուցասենյակներում (http://en.wikipedia.org/wiki/Chatroom) խոսում են մարդկանց խմբերի կամ էլ  ընկերոջ  հետ` օգտվելով ակնթարթային  հաղորդակցման  ծառայություններից (http://en.wikipedia.org/wiki/Instant_messaging):

Զրուցարանը ոչ պաշտոնական հաղորդակցման տեսակ է, որը նման է երկու կամ մի քանի մարդկանց առերես  շփմանը: Զրուցարաններում քննարկումները սովորաբար ընթանում են տեքստային ռեժիմով, սակայն դրան կարող են ավելանալ նաև ականջակալերի, խոսափողի և վեբ տեսախցիկների օգտագործմամբ փոխանակվող տեսա- և ձայնահաղորդագրություններ (http://en.wikipedia.org/wiki/Streaming): Հաղորդակցման այս ձևը ակնթարթային  է և հետևաբար տարբերվում է էլ. փոստից, որը կախված չէ հաղորդագրությունը ստացողի և ուղարկողի համաժամանակյա ներկայությունից:

Վտանգավո՞ր է արդյոք զրուցարանը

Վերջին ամիսների ընթացքում հրապարակվեցին բացասական բովանդակությամբ բազմաթիվ նյութեր այն վտանգների մասին, որոնց կարող են բախվել երիտասարդները զրուցարաններում հաղորդակցվելիս: Հասարակական մեծ հնչեղություն ունեցող մի շարք քրեական գործեր ստիպեցին, որ ծնողները և ուսուցիչները հաճախ անհանգստանան երեխաների` զրուցասենյակներում մանկապիղծների հետ շփման մեջ մտնելու հավանականության շուրջ: Թեպետ նման վտանգներ իրականում կան, այս մտավախություններին  հարկավոր է վերաբերվել իրատեսորեն:  Զրուցասենյակներից օգտվողների գերակշռող մեծամասնությունը ներկայանում են այնպիսին, ինչպիսին իրականում կան, և զրուցարանները  իրականում հաղորդակցման անմեղ եղանակ են: Վախ քարոզելու կամ զրուցարանից օգտվելն արգելելու փոխարեն մեծահասակները պետք է սատարեն պատանիներին` սովորեցնելով նրանց ապահովության կանոնները: Ստորև նշված են մի քանի հիմնական կանոններ, որոնց պետք է հետևեն երեխաները.

·   Ընտրե՛ք ձեր տարիքային խմբին/տարիքին համապատասխան զրուցասենյակ, որն ունի գործող մոդերատոր, և ցանկացած բացասական միջադեպի դեպքում այդ մասին տեղեկացրե՛ք մոդերատորին:

·   Օգտագործե՛ք ձեր սեռը չբացահայտող անուն  և երբեք մի տրամադրեք անձնական տեղեկատվություն և մի տեղադրեք ձեր լուսանկարները (տե՛ս գաղտնիության վերաբերյալ տեղեկատվական թերթիկ 15-ը):

·   Եթե պատրաստվում եք հանդիպել զրուցարանի ձեր ընկերոջը, նախևառաջ քննարկեք այն  ձեր ծնողների հետ և հանդիպման գնացեք վստահելի մեծահասակի հետ:

·    Զրուցարանում անհարմար իրավիճակում հայտնվելիս անմիջապես դիմեք վստահելի  մեծահասակներին:

.    Զրուցասենյակում կամ համացանցում որոշակի խնդիրների հանդիպելիս, դիմեք ազգային օգնության գծի փորձառու խորհրդատուներին՝ <http://www.saferinternet.org/ww/en/pub/insafe/focus/national_helplines.htm> կամ http://safe.am/

· Եթե ցանկանում եք զրուցել ծանոթ մարդկանց հետ` զրուցասենյակի փոխարեն փորձեք օգտագործել  ակնթարթային հաղորդակցման ծրագրեր (օրինակ` MSN, skype): Դրա շնորհիվ կարող եք վերահսկել ձեր հասցեացուցակը:

Զրուցարանի ուսուցողական կիրառությունը

Ուսուցիչները հաճախ թերագնահատում են զրուցարանի կարևոր դերը երիտասարդների կյանքում: Զրուցարանը և ակնթարթային հաղորդակցումը ժամանցի հաճելի ձևեր են. նրանք փոխակերպում են երիտասարդների  շփվելու եղանակները:  Լիովին հնարավոր է սանձել այդ եռանդը և  օգտագործել այն որպես կրթական գործիք: Ահա՛ որոշ մտքեր`
·     «Ուղեղային գրոհներ» (Brainstorming, նորարար գաղափարների որոնում և բարդ խնդիրների խմբային լուծում) և իրական ժամանակում կազմակերպվող քննարկումներ որոշակի խնդիրների շուրջ:
·     Դերախաղեր և ներկայացումներ
·     Կարծիքների փոխանակում, բանավեճեր և խմբային քննարկումներ
·     Անհատական պարապմունքներ և ուղղորդում
·     Խմբային հետազոտություններ
·     Առցանց համայնքի ստեղծում

Ինչպե՞ս սկսել

Համացանցում  կան բազմապիսի անվճար զրուցարանային ծրագրեր: Ցանկացած որոնման համակարգում (http://en.wikipedia.org/wiki/Search_engine) որոնելով “chat” բառը  կգտնեք բազմաթիվ նման կայքերի տանող հղումներ:

Ցանցում գործող զուցարանային ծրագրերից շատերը, օրինակ` Yahoo Chat-ը (<http://chat.yahoo.com/?myHome>),   ICQ-ն (<http://www.icq.com>) և AOL Chat-ը (<http://peopleconnection.aol.com/main>) առաջարկում են զանազան զրուցասենյակներ, որոնցում ներգրավված են անմիջական քննարկումների մասնակցող մարդկանց տարբեր խմբեր: Օգտվողները հաճախ պետք է բեռնեն փոքր ծրագիր զրուցարանն ակտիվացնելու և մոդերատորի օգնությամբ գրանցվելու համար, որից հետո նրանք կարող են մուտք գործել համակարգ և ազատ մասնակցել այնտեղ ծավալվող քննարկումներին:

Ակնթարթային հաղորդակցման (http://en.wikipedia.org/wiki/Instant_message) ծրագրերը, որոնք թույլ են տալիս մարդկանց զրուցել իրենց կողմից ընտրված օգտվողների հետ,  այժմ ավելի մեծ տարածում ունեն, քան զրուցասենյակները: <http://www.saferinternet.org/ww/en/pub/insafe/news/articles/0305/uk_ukcgo.htm>.
Այդ  հնարավորությունները կարելի է գտնել` որոնելով «ակնթարթային հաղորդակցում» (“instant messaging”) արտահայտությունը (http://en.wikipedia.org/wiki/Search_engine) ցանկացած որոնող համակարգում (http://en.wikipedia.org/wiki/Search_engine):

Օգտվողները ներբեռնում են ծրագիր, նախ անմիջական հաղորդակցման սենյակը ակտիվացնելու, ապա կազմելով իրենց նախընտրած մարդկանց ցուցակը,  զրուցելու համար: Քանի որ հաղորդակցումը տեղի է ունենում օգտվողների նեղ շրջանակում, ակնթարթային հաղորդակցումը հաճախ համարվում է «ավելի ապահով», քան շփումը զրուցասենյակում:

Ինչպե՞ս օգտվել զրուցասենյակից

·   Բացե՛ք ձեր զրուցարանի ծրագիրը

·   Անհրաժեշտության դեպքում մուտքագրեք օգտվողի անունն ու գաղտնաբառը:

·  Ընտրեք հարմար, իրական մոդերատորի կողմից կառավարվող զրուցասենյակ: Զրուցասենյակները սովորաբար օգտագործվում են տարբեր նպատակներով և տարբեր թեմաների քննարկման համար (օրինակ` ավտոմեքենաներով հետաքրքրվողների խմբեր, որոշակի թեմա ուսումնասիրող խմբեր, ուսուցիչների համար նախատեսված զրուցարաններ և այլն):

·     Համակարգ մուտք գործելուն պես կտեսնեք մյուս մասնակիցների զրույցը էկրանին, կծանոթանաք քննարկման ընթացքին և ցանկացած պահի կարող եք մասնակցել խոսակցությանը՝ մուտքագրելով ձեր հաղորդագրությունը և սեղմելով «Ուղարկել» կոճակը: Եթե ցանկանում եք հաղորդագրությունն ուղարկել սենյակի մասնակիցներից կոնկրետ մեկին, այլ ոչ թե բոլորին, ցուցակից կարող եք ընտրել այդ օգտագործողի անունը և ձեր հաղորդագրությունն ուղարկել այդ մարդուն:

· Մուտքագրե՛ք ձեր հաղորդագրությունը և սեղմեք «enter» (մտնել) կամ «send» (ուղարկել) կոճակը   զրուցարանի մյուս մասնակիցներին այն տեսանելի դարձրելու համար:

· Եթե ցանկանում եք հաղորդագրությունն ուղարկել կոնկրետ մեկին, մասնակիցների ցուցակից  ընտրեք միայն նրա անունը:

· Շատ զրուցասենյակներ կարող են օգտագործվել ֆայլերի ապակենտրոնացված փոխանակման համար (http://en.wikipedia.org/wiki/Peer_to_peer): Զրուցասենյակները  հնարավորություն են տալիս  փոխանակել այնպիսի ֆայլեր, որոնց ծավալը չափից շատ է մեծ` էլ. փոստի համար (http://en.wikipedia.org/wiki/Email):

Ինչպե՞ս օգտագործել ակնթարթային հաղորդակցումը

· Բաց արե՛ք ձեր ակնթարթային հաղորդակցման ծրագիրը (http://en.wikipedia.org/wiki/Instant_message):

· Ստուգե՛ք հասցեացանկը` պարզելու համար` թե ովքեր են այդ պահին զրուցարանում առցանց  և հասանելի:

· Ձեր հասցացանկում դուք կարող եք ավելացնել նոր մարդկանց անուններ` մուտքագրելով նրանց էլ. փոստի հասցեն  (http://en.wikipedia.org/wiki/Email) ու հրավիրելով նրանց միանալ ձեր խմբին: Նրանք էլ. փոստով կստանան հրավեր և համաձայվելու դեպքում կգրանցվեն ձեր հասցեացանկում: Դա հնարավորություն կտա ցանցին միանալու ժամանակ միմյանց հետ անմիջական փոխանակել   հաղորդագրությունները:

· Մկնիկի սեղմակը մատնազարկելով տվյալ անձի անվան վրա, բացե՛ք երկխոսության պատուհանը   նրա հետ զրուցելու համար:

· Հավաքե՛ք ձեր հաղորդագրությունը, սեղմե՛ք «enter» (Մտնել) կամ «send» (Ուղարկել) սեղմակը  և այն տեսանելի դարձրեք զրույցի մասնակիցներին:

Էթիկայի մասին

Տեքստային զրույցի դեպքում մեծանում է թյուրըմբռնման հավանականությունը, քանի որ տպագիր տեքստի միջոցով ազդանշանների, ժեստերի և  ոչ խոսքային հաղորդակցության փոխանցումը անհնար է: Առցանց համակարգում պետք է լինել նույնքան սիրալիր, քաղաքավարի և բարեկիրթ, որքան իրական կյանքում և սովորություն դարձնել պահպանել համացանցային էթիկայի (http://en.wikipedia.org/wiki/Netiquette) կանոնները: Հումորը և հույզերը կարելի է ցույց տալ էմոթիկոնների (http://en.wikipedia.org/wiki/Emoticons)՝  շեղակի նշաններով գծված դեմքի նմանվող փոքր տառանիշների միջոցով:

Վեբում անծանոթների հետ շփվելիս պետք է նաև հիշել, որ  միշտ հնարավոր են այնպիսի դեպքեր, երբ մարդիկ իրականում այնպիսին չէ, ինչպիսին ներկայանում են ցանցւմ: Փակ խմբային քննարկումները (http://en.wikipedia.org/wiki/Groupware), որոնք ստեղծում են կոնֆերանսի հնարավորություն դպրոցական կամ դասարանային քննարկումների համար, օգտագործման տեսակետից ավելի ապահով են և չունեն այդ խնդիրը, քանի որ մասնակիցները ներկայացնում են սահմանափակ քանակությամբ օգտվողների խումբ: Տես` <http://www.netlingo.com/right.cfm?term=username>:

Կարևոր է հիշել, որ օգտվողների միջև ֆայլերի փոխանակումը անվտանգության տեսակյունից խոցելի է: Մինչև ֆայլերը տարածելը համոզվե՛ք, որ նրանցում ստուգվել է վիրուսների առկայության փաստը և զննե՛ք ստացած յուրաքանչյուր ֆայլ նախքան այն բացելը (տե՛ս տեղեկատվական թերթիկ 16՝ անվտանգության մասին):

Մի քանի գործնական կանոններ

Զրուցարանում գործածվող լեզուն մասնատված է, ընկերական և խիստ խոսակցական: Զրույցի մասնակիցը պետք է լինի ոչ միայն արագաշարժ, այլ նաև բավականին ճկուն` մի թեմայից և անգամ մի քննարկումից  մյուսին անցնելու   համար: Ուսուցչի խրախուսական դերը շատ կարևոր է բովանդակության որակը և զրույցի մասնակիցների  հավասարակշռված ներկայությունն ապահովելու տեսանկյունից:  Մասնակիցների տարիքի նվազմանը զուգընթաց մեծանում է ուսուցչի դերը և շատ  կարևոր է, որ փոքրերի համար, հենց նրանք  կազմակերպեն և վարեն զրույցը:

·  Ողջ զրույցի ընթացքում  հետևե՛ք քննարկմանը:

·  Նախապես պայամանավորվե՛ք քննարկումների ժամացուցակի շուրջ. բոլորը պետք է նույն ժամին ներկա գտնվեն:

·  Եղե՛ք քաղաքավարի և բարի, ինչպես կլինեիք առերես շփման ժամանակ:

·  Հիշե՛ք, որ անփութորեն գրված հաղորդագրությունը կարող է վիրավորական լինել, եթե անգամ այն չի պարունակել դիտավորության տարրեր:

·  Ամենաարդյունավետ տարբերակը կարճ հաղորդագրությունն է: Զրուցարանը ձեր մենաշնորհը չէ`որտեղ տեղադրելով նախապես գրված տեքստերի մեծ կտորներ կարող եք պարտադրել մյուսներին պատասխանել դրանց:

·  Զրուցարանի լեզուն մոտ է  ‘գիտակցության հոսք’ ոճին: Աշխատեք այլ անձանցից ստացված հաղորդագրությունները ուշադիր կարդալ և հասկանալ, թե ինչ են ուզում նրանք ասել: Պետք է կարողանաք կռահել,  ինչ է գրված տողերի արանքում:

·  Հիշեք, որ չպետք է տարածեք  ձեր անունն  ու գաղտնաբառը:

Դասարանական աշխատանքի առաջարկներ

·     Ընտրե՛ք թեմա  և զրուցարանում սովորողներին միմյանց հարցեր տալու և տեղեկություններ փոխանակելու հնարավորություն տվեք:

·   Որոշե՛ք ուսումնասիրության թեման (օրինակ` 19-րդ դարի անգլիական բանաստեղծություն ): Հավաքե՛ք որոշ կողմնորոշիչ նյութեր, որոնց օգնությամբ աշակերտները կարող են նախապատրաստվել դասին: Հանձնարարություններն կատարելու համար աշակերտներին բաժանեք զույգերի կամ փոքր խմբերի: Աշխատանքի այս փուլը պետք է կազմակերպվի համաձայն խմբային ուսուցման մոդելի (զրուցարանը լավագույնս աշխատում է փոքր` 2-6 աշակերտներից կազմված խմբակային քննարկումների ժամանակ):

·  Նախագծի ավարտին սովորողները ներկայացնում են զրուցարանի ոճին համապատասխան նյութեր: Զրույցը սկսվում է տարբեր ուսումնական թեմաներին առնչվող փոքր խմբակային ելույթներից: Ստեղծված համայնքը ի մի է բերում դասընթացի ընթացքում ձեռք  բերած իր գիտելիքները:

·  Զրուցարանային քննարկումները շատ օգտակար են հատկապես օտար լեզուներ ուսումնասիրելու տեսանկյունից, քանի որ մարմնավորում են իրական կյանքի երկխոսություններ և սովորողներին առաջարկում են անմիջական փոխգործակցության հնարավորություն: Կարճ  հաղորդագրությունների փոխանակման խորհրդով, ոււսուցիչը կարող է խրախուսել սովորողների  քննարկմանը:  Իսկ սովորողներին տարբեր դերեր տալով  հնարավոր է փոխգործակցությունը զարգացնել :  Օրինակ` մեկը կարող է լինել նորարար, մյուսը` քննադատ և այլն: Մյուս սովորողները կարող են նախ հետևել քննարկումներին, իսկ հետո արձագանքել դրանց:

·     Շրջակա միջավայրը առցանց կայքը (Environment Online <http://eno.joensuu.fi/tools/chat.htm>). բնապահպանությանը նվիրված միջազգային կրթական ծրագիր է: Դասընթացի սկզբում սովորողներն իրենց թեմաները ստանում են նախագծի կայքէջերից: Նրանք  հավաքում են շրջակա միջավայրի վերաբերյալ գիտական և փորձնական տվյալներ, գնահատում են տարբեր երևույթներ և լուսանկարում:

·     Յուրաքանչյուր թեման ուսումնասիրելիս կազմակերպվում են վիրտուալ դասեր` ինտերակտիվ և համաժամանակյա անմիջական հաղորդագրությունների <http://www.netlingo.com/right.cfm?term=real%20time%20chat>, էլեկտրոնային հարցաթերթիկների և հաղորդագրությունների հարթակների (http://en.wikipedia.org/wiki/Message_boards, http://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%A5%D5%A2-%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4) միջոցով: Դասարանական աշխատանքներից առաջ և հետո սովորողները զրուցարանի միջոցով փոխանակում են իրենց մտքերը,  հետևում առաջադրանքներին և վերաշարադրում սովորած նյութը:

Լրացուցիչ տեղեկությունների համար

·   Կրտսեր դպրոցի մանկավարժների զրուցարան <http://k6educators.about.com/mpchat.htm>:

·     Ուսուցիչների ցանցի զրուցասենյակ <http://teachers.net/chatrooms/>:

·   Voila զրուցարան (Ֆրանսերեն) <http://chat.voila.fr/>:

·   Բաց և հեռավար ուսուցման հետազոտությունների միջազգային ամսագիր «Սոցիալական միջավայրի զարգացումը վիրտուալ ուսումնական քննարկումների ժամանակ» <http://www.irrodl.org/content/v3.1/mioduser.html>:

·     Ուսանողական զրուցասենյակներ (Միացյալ Թագավորություն) <http://www.ukstudentchat.com/>:

·     Զրուցարանը` սոցիալական փոխգործակցության գործիք` <http://www.openp2p.com/lpt/a/3071>:

·     Զրույցի նշանակությունը – բառարան` http://www.hyperdictionary.com/computing/chat>:

·     Էմոթիկոնների ցանկը  Վիքիփեդիայում` (http://en.wikipedia.org/wiki/Emoticon#Basic_examples):

·     Ակնթարթային հաղորդակցում` սովորողների ընկերը թե թշնամին:  Ուսանողը քննարկում է «զրույցի» ազդեցությունը սովորողների գրավոր կարողությունների վրա՝ <http://www.newhorizons.org/strategies/literacy/oconnor.htm>:

ՏԵՂԵԿԱՏՎԱԿԱՆ ԹԵՐԹԻԿ  8 

ՆՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ  ԽՄԲԵՐ

 
 
 
NEW PUBLICATIONS